Paul Cézanne không chỉ là một họa sĩ tiên phong của hậu ấn tượng
mà còn là người đặt nền móng tư duy cho nghệ thuật hiện đại thế kỷ XX.
Danh xưng “cha đẻ của nghệ thuật hiện đại”.
Xuất phát từ những đổi mới triệt để mà ông mang đến cho hội họa,
những đổi mới tạo ra cây cầu nối giữa nghệ thuật truyền thống và sự xuất hiện của các trào lưu đương đại.
1. Thay đổi cách nhìn về hình khối
Cézanne xem thế giới qua lăng kính hình học cơ bản. Ông từng nói có thể giản lược mọi hình tượng thành “khối trụ, khối cầu và hình nón”.
Quan niệm này khiến ông phá bỏ cách vẽ mô phỏng tự nhiên quen thuộc,
thay bằng cấu trúc rõ ràng, chắc nịch.
Chính cách tư duy hình khối ấy mở đường cho lập thể—trường phái mà Picasso và Braque tiếp nhận và phát triển mạnh mẽ sau này.
2. Cách tiếp cận màu sắc hoàn toàn mới
Thay vì dùng bóng – sáng theo nguyên tắc hàn lâm,
Cézanne dùng mảng màu để định hình không gian và chiều sâu.
Những chuyển sắc nhỏ, liên tục của ông khiến bề mặt tranh trở nên sống động nhưng vẫn giữ được cấu trúc vững.
Đây là bước ngoặt giúp hội họa thoát khỏi sự lệ thuộc vào mô phỏng ánh sáng,
từ đó khuyến khích nghệ sĩ thế kỷ XX theo đuổi tính biểu đạt và thử nghiệm màu sắc táo bạo hơn.
3. Phá vỡ quy tắc phối cảnh truyền thống
Cézanne thường kết hợp nhiều góc nhìn trong cùng một bố cục.
Sự “lệch phối cảnh” này ban đầu gây tranh cãi, nhưng chính nó đã ảnh hưởng mạnh tới các nghệ sĩ lập thể, biểu hiện và trừu tượng.
Ông chứng minh rằng hội họa không cần rập khuôn theo cái nhìn của mắt người,
mà có thể diễn đạt theo cảm nhận và suy tưởng của nghệ sĩ.
4. Đặt nền móng cho tư duy hiện đại trong nghệ thuật
Cézanne không tìm kiếm sự đẹp hoàn hảo; ông tìm cấu trúc bên trong của sự vật.
Tư duy này khiến nghệ thuật hiện đại bứt khỏi mục tiêu mô tả hiện thực,
chuyển sang khám phá cách nhìn, cách cảm.
Matisse từng nói: “Cézanne là vị thần của chúng ta”,
còn Picasso xem ông như chiếc “mắt xích không thể thiếu” dẫn đến sự ra đời của nghệ thuật hiện đại.
5. Ảnh hưởng sâu rộng kéo dài đến thế kỷ XXI
Từ Fauvism, Cubism, đến Abstract Expressionism, gần như mọi trào lưu chủ chốt của nghệ thuật thế kỷ XX đều ít nhiều bắt nguồn từ tư duy của Cézanne.
Ảnh hưởng của ông vượt khỏi trường phái, trở thành nền tảng lý luận cho cách nhìn mới về hội họa:
tranh không chỉ là hình ảnh, mà là cấu trúc tư duy được dựng bằng màu sắc và hình khối.
Kết luận, Cézanne được gọi là “cha đẻ của nghệ thuật hiện đại” vì ông đã mở ra một cách nhìn hoàn toàn mới về hình khối, màu sắc và cấu trúc tranh.
Những tìm tòi bền bỉ của ông đã giúp hội họa chuyển mình từ truyền thống sang hiện đại, một bước ngoặt khiến cả thế giới nghệ thuật sau này phải biết ơn.
